Pi-hole là một công cụ chặn quảng cáo và theo dõi hoạt động mạng mạnh mẽ, hoạt động ở cấp độ DNS. Khi được triển khai trong mạng gia đình hoặc văn phòng nhỏ, Pi-hole có thể loại bỏ phần lớn quảng cáo trên mọi thiết bị, mang lại trải nghiệm lướt web nhanh và sạch hơn. Tuy nhiên, giống như tôi, nhiều người dùng Pi-hole có thể gặp phải những vấn đề không mong muốn sau khi cài đặt mà không được cảnh báo trước. Việc Pi-hole chặn quyền truy cập vào các tên miền nhất định, dù là mục đích chính của nó, đôi khi có thể khiến một số dịch vụ hoặc trang web ngừng hoạt động bình thường. Bài viết này sẽ chia sẻ về những thách thức phổ biến khi sử dụng Pi-hole và cách khắc phục chúng dựa trên kinh nghiệm thực tế.
Dưới đây là những vấn đề tôi đã gặp phải và các giải pháp đã giúp tôi duy trì hoạt động ổn định của mạng trong khi vẫn tận dụng được lợi ích từ Pi-hole:
Mạng Bị Gián Đoạn Khi Máy Chủ Pi-hole Ngoại Tuyến
Một trong những vấn đề lớn nhất tôi từng gặp phải là mạng internet ngừng hoạt động hoàn toàn mỗi khi máy chủ Pi-hole của tôi gặp sự cố hoặc cần bảo trì. Lý do là để Pi-hole chặn nội dung hiệu quả, nó phải được cấu hình làm máy chủ DNS duy nhất trên mạng của bạn. Hầu hết các router đều có hai tùy chọn nhập DNS. Khi tôi chỉ triển khai một Pi-hole và chỉ điền một địa chỉ DNS, nếu máy chủ Pi-hole đó sập, router không thể phân giải bất kỳ truy vấn DNS nào nữa, khiến toàn bộ mạng ngoại tuyến.
Nếu tôi cấu hình thêm một máy chủ DNS phụ (như 8.8.8.8 của Google hoặc 1.1.1.1 của Cloudflare), thì bất kỳ truy vấn nào bị Pi-hole chặn trên máy chủ DNS chính sẽ đơn giản được chuyển sang máy chủ DNS phụ và được phân giải. Theo cách hoạt động của router, nếu một yêu cầu DNS bị chặn trên máy chủ chính, nó sẽ thử máy chủ thứ cấp.
Máy tính mini Raspberry Pi 5 trên bàn phím laptop, thiết bị phổ biến để cài đặt Pi-hole
Tôi đã từng chỉ chạy một Pi-hole duy nhất để quản lý toàn bộ mạng của mình, và không thiết lập máy chủ DNS thứ cấp nào. Thời điểm đó, tôi còn khá mới mẻ với việc tự host và quản lý máy chủ, vì vậy tôi thường xuyên thực hiện bảo trì hệ thống. Mỗi lần khởi động lại máy chủ, tắt ổ đĩa, khởi động lại Docker hoặc thực hiện bất kỳ thao tác nào khác, mạng của tôi đều ngừng hoạt động vì Pi-hole không khả dụng, và router không thể phân giải các truy vấn DNS.
Đây là lý do ban đầu khiến tôi từ bỏ Pi-hole hoàn toàn, cho đến khi tôi tìm ra giải pháp cho vấn đề này.
Hiện tại, tôi đang chạy hai instance Pi-hole. Nếu một instance gặp sự cố, instance còn lại vẫn hoạt động và sẵn sàng xử lý các yêu cầu DNS của tôi. Điều này đạt được bằng cách điền cả hai địa chỉ DNS trên router của tôi: một cho Pi-hole chính và một cho Pi-hole phụ. Tôi thậm chí còn sử dụng một container Docker để giữ cho hai instance Pi-hole được đồng bộ hóa, sao chép mọi thay đổi trên Pi-hole chính sang Pi-hole phụ.
Giải pháp đơn giản này giúp đảm bảo mạng của tôi không bị sập mỗi khi tôi cần bảo trì một trong hai máy chủ Pi-hole. Luôn có ít nhất một instance trực tuyến. Nếu cả hai đều ngoại tuyến, thì có lẽ hệ thống mạng của tôi đang gặp vấn đề lớn hơn nhiều so với chỉ Pi-hole.
Lịch Sử Xem YouTube Không Hoạt Động
Vì Pi-hole rất hiệu quả trong việc chặn tên miền, đôi khi nó có thể chặn nhầm những tên miền cần thiết. Lịch sử xem YouTube là một trong những tính năng bị ảnh hưởng. Có một danh sách trên diễn đàn của Pi-hole về các tên miền thường được thêm vào danh sách cho phép (allow list), và YouTube nằm trong số đó.
Người dùng cầm điện thoại hiển thị logo YouTube Premium, minh họa lỗi lịch sử xem YouTube khi bị Pi-hole chặn
Để bắt đầu, bạn sẽ cần thêm cả s.youtube.com và video-stats.l.google.com vào danh sách cho phép của mình để lịch sử xem YouTube hoạt động trở lại sau khi triển khai Pi-hole. Tiếp theo, cho phép truy cập các tên miền www.googleapis.com, youtubei.googleapis.com và oauthaccountmanager.googleapis.com sẽ khắc phục sự cố ứng dụng YouTube trên iOS không hoạt động.
Đây là điều thực sự khiến tôi khó chịu lúc đầu khi cài Pi-hole, nhưng tôi rất mừng khi tìm được một giải pháp dễ dàng như vậy sau khi bắt đầu tìm hiểu kỹ hơn.
Gặp Sự Cố Khi Cập Nhật Google Chrome Trên Ubuntu
Cập nhật Google Chrome trên Ubuntu cũng là một quy trình có thể bị gián đoạn nếu bạn không cẩn thận với cấu hình Pi-hole. Tên miền dl.google.com chịu trách nhiệm cho quá trình cập nhật này, và có khả năng nó bị chặn tự động bởi danh sách chặn tiêu chuẩn của Pi-hole.
Logo trình duyệt Google Chrome, minh họa sự cố cập nhật trình duyệt trên Ubuntu do Pi-hole chặn domain
Để khắc phục điều đó, bạn chỉ cần thêm tên miền dl.google.com vào danh sách cho phép của mình và quá trình cập nhật sẽ hoạt động trở lại. Đây là một giải pháp đơn giản, nhưng rất quan trọng nếu bạn phụ thuộc vào Google Chrome trên hệ điều hành Ubuntu.
Không Thể Truy Cập Gmail Trên iOS
Màn hình chờ ứng dụng Gmail và Google Workspace trên iPhone 14 Pro, minh họa lỗi truy cập Gmail trên iOS do Pi-hole chặn domain
Việc sử dụng ứng dụng Gmail trên iOS có thể bị ảnh hưởng khi dùng Pi-hole, và đây cũng là điều tôi ước mình biết trước khi triển khai. Giống như các cách khắc phục trên, giải pháp cũng khá đơn giản. Chỉ cần thêm googleapis.l.google.com vào danh sách cho phép của bạn và mọi thứ sẽ bắt đầu hoạt động trở lại.
Liên Kết Được Tài Trợ Trong Google Search Bị Chặn
Là một phần của tính năng chặn nội dung của Pi-hole, các liên kết được tài trợ (sponsored links) ở đầu kết quả tìm kiếm của Google có thể ngừng hoạt động đối với bạn. Điều này đã xảy ra với tôi, và tôi vẫn muốn có thể sử dụng các kết quả này vì chúng thường là thứ tôi đang tìm kiếm, và không xuất hiện ở các kết quả tìm kiếm thông thường cho đến trang thứ hai hoặc thứ ba.
Việc làm cho các liên kết này hoạt động có thể phức tạp hơn một chút so với các cách khắc phục ở trên, và tôi ước ai đó đã nói cho tôi biết điều đó từ trước. Tuy nhiên, tôi quyết tâm tiếp tục sử dụng Pi-hole, vì vậy tôi đã lặn sâu vào các diễn đàn như Reddit để tìm cách giải quyết.
Kết quả tìm kiếm trên Google hiển thị các liên kết được tài trợ (Sponsored links) bị Pi-hole chặn
Hóa ra, bạn thực sự chỉ cần thêm www.googleadservices.com vào danh sách cho phép. Nếu điều đó không hiệu quả, clients{0-9}.google.com cũng có thể hữu ích để thêm vào danh sách cho phép, nhưng tôi không cần thiết phải làm vậy.
Một vài tên miền quan trọng khác có thể hữu ích khi thêm vào danh sách cho phép nếu bạn muốn sử dụng các liên kết tìm kiếm được tài trợ đó là dartsearch.net, www.googletagmanager.com, www.googletagservices.com, ad.doubleclick.net, t.mvisualiq.net và clickserve.dartsearch.net.
Một Số Game Di Động Ngừng Hoạt Động
Là một phần của tính năng chặn nội dung của Pi-hole, bạn có thể thấy rằng một số game di động có thể ngừng hoạt động trên thiết bị của mình. Vì các game này thường dựa nhiều vào quảng cáo, và vì một số chức năng có thể liên quan đến đó, nếu ứng dụng không thể kết nối đến các máy chủ này, thì nó có thể bị lỗi hoàn toàn.
Đây sẽ là vấn đề khó khắc phục hơn một chút vì không có một tên miền duy nhất nào để thêm vào danh sách cho phép là có thể sửa được. Tuy nhiên, bạn có thể theo dõi nhật ký yêu cầu tên miền (domain request logs) trong Pi-hole để xem tên miền nào đang bị chặn, sau đó thử thêm tên miền đó vào danh sách cho phép.
Khám Phá Bất Ngờ Về Traffic Của Thiết Bị Thông Minh
Đây là điều bất ngờ lớn nhất: Tôi hoàn toàn không biết có bao nhiêu dịch vụ bên ngoài đang được truy cập bởi các thiết bị trong mạng của mình. Nhiều năm trước, tôi đã cài đặt một phần mềm, và sau đó gỡ cài đặt nó khỏi tất cả máy tính – ít nhất tôi nghĩ vậy.
Giao diện bảng điều khiển Pi-hole với theme tùy chỉnh, hiển thị số liệu thống kê lưu lượng mạng, giúp phát hiện traffic bất thường từ thiết bị thông minh
Hóa ra, phần mềm đó có một thành phần “ngoan cố” bị ẩn trên hệ thống của tôi và không hiển thị là “đã cài đặt” ở bất cứ đâu. Phần mềm chạy ngầm và liên tục gọi về máy chủ gốc của nó nhiều lần mỗi ngày. Cuối cùng tôi đã tìm thấy nó ẩn trong một thư mục trên ổ C của mình, nhưng chỉ sau khi Pi-hole thông báo cho tôi biết rằng các cuộc gọi đó đang được thực hiện.
Tôi cũng khá ngạc nhiên khi thấy các thiết bị thông minh của mình (ổ cắm, bóng đèn) thường xuyên gọi ra nhiều tên miền khác nhau. Một số cuộc gọi này có thể bị chặn, trong khi một số là cần thiết để thiết bị hoạt động.
Thực sự, việc nhìn thấy tần suất mạng của tôi thực hiện các cuộc gọi đến các máy chủ ở nước ngoài đã mở mang tầm mắt. Thành thật mà nói, điều này khiến tôi muốn chuyển sang các giải pháp điều khiển cục bộ cho tất cả thiết bị của mình thay vì điều khiển qua internet.
Kết Luận
Pi-hole là một công cụ chặn quảng cáo và theo dõi hoạt động mạng cực kỳ hiệu quả, mang lại sự kiểm soát đáng kể đối với lưu lượng DNS trong mạng của bạn. Tuy nhiên, như kinh nghiệm đã chỉ ra, việc triển khai Pi-hole có thể đi kèm với những thách thức không lường trước được, từ việc làm gián đoạn các dịch vụ phổ biến như YouTube, Gmail, Chrome, đến việc khiến toàn bộ mạng bị gián đoạn khi máy chủ gặp sự cố.
May mắn thay, hầu hết các vấn đề này đều có thể được khắc phục bằng những điều chỉnh cấu hình tương đối đơn giản, chủ yếu là thêm các tên miền cần thiết vào danh sách cho phép của Pi-hole. Việc triển khai cấu hình dự phòng với hai instance Pi-hole cũng là một giải pháp hiệu quả để đảm bảo tính sẵn sàng của mạng. Hơn nữa, Pi-hole còn mang lại lợi ích bất ngờ là giúp người dùng nhận thức rõ hơn về lượng traffic mà các thiết bị trong mạng, đặc biệt là thiết bị thông minh, đang tạo ra và liên lạc với bên ngoài.
Với sự chuẩn bị và kiến thức về những vấn đề tiềm ẩn này, bạn hoàn toàn có thể tận dụng tối đa sức mạnh của Pi-hole để có một mạng internet sạch hơn, nhanh hơn và an toàn hơn.
Tài liệu tham khảo
- Diễn đàn Pi-hole: https://discourse.pi-hole.net/t/commonly-whitelisted-domains/212
- Bài viết gốc được đăng tải trên How-To Geek.
